„Elektrostymulacje transcerebralne w leczeniu chorych na neurastenię”

.

Dr Jan Kwaśniewski pisze:

Elektrostymulacje transcerebralne w leczeniu chorych na neurastenię” – Biuletyn Naukowy CWZS Lądek Zdrój nr 1, 1974r.

lek. Jan KWAŚNIEWSKI ( z Wojskowego Zespołu Sanatoryjnego w Ciechocinku)

Ilość chorych na nerwice wzrasta we wszystkich grupach wieku, schorzenia nerwicowe występują masowo u dzieci i młodzieży (3,5,9,14,19). Nerwice coraz częściej są przyczyną trwałej niezdolności do pracy (19). Leczenie chorych z nerwicą jest długotrwałe, kosztowne, często mało skuteczne. Około 90% chorych leczonych w WZS w Ciechocinku podaje skargi typu nerwicowego, u blisko 30% nerwica jest chorobą zasadniczą (23).

W leczeniu nerwic, w których zasadnicze objawy chorobowe wynikają z przewagi układu sympatycznego, stosuję prądy selektywne o parametrach pobudzających układ nerwowy parasympatyczny. Leczono tą metodą 2353 chorych w tym 660 więcej niż jeden raz.

Dla określenia wpływu prądów selektywnych na chorych analizowano 15 dolegliwości podmiotowych oraz badano ilość wydzielanej śliny metodą podaną przez Pecka i Königa (14).

Badanie wykonywano w 3 i 23 dniu pobytu chorych w sanatorium. Zabiegi stosowano codziennie w ilości 16 zabiegów na kurację , wg metody podanej w poprzednim doniesieniu.

Analizowano zachowanie się badanych parametrów w grupie 47 chorych przebywających w sanatorium w okresie kwietnia i maja 1972r., u których stosowano zabiegi balneologiczne i fizykalne oraz dodatkowo prąd6 selektywne. Przeciętny wiek chorych wynosił 42 lata.

Grupę kontrolną stanowiło 20 chorych, u których stosowano podobne zabiegi, ale bez prądów selektywnych. Przeciętny wiek 43 lata. U wszystkich chorych rozpoznano neurastenię z przewagą układu sympatycznego. Choroby współistniejące: zmiany zwyrodnieniowe stawów kończyn i kręgosłupa – 23, gościec łącznotkankowy – 4 , choroba wieńcowa – 4 ( w tym po zawale – 2), uszkodzenie CUN miażdżycowe-naczyniopochodne – 4, cukrzyca – 1, zespół Raynauda – 1. Grupa kontrolna: neurastenia – 12, tzw. nerwice wegetatywne – 8, zmiany zwyrodnieniowe – 12, gościec łączno-tkankowy – 4.

Chorych podzielono na trzy grupy w zależności od wpływu stressu na ich stosunek do pożywienia.

 

  • Reakcję określono (+) – u chorych, którzy na stress reagowali żarłocznością,
  • Reakcję określono (0) – u chorych, którzy nie potrafili określić wpływu stressu na ich stosunek do pożywiania,
  • Reakcję określono (-) – u chorych, którzy pod wpływem stressu ograniczali ilość spożywanego pokarmu.

Badano nasilenie i częstotliwość występowania 15 głównych skarg, występujących najczęściej u chorych: bezsenność, makabryczne sny, lęki, płaczliwość, potliwość, bicie i bóle serca, wysychanie w ustach, zmęczenie po wypoczynku nocnym, stałe uczucie zmęczenia, natrętne myśli, bóle głowy, zawroty głowy, nadwrażliwość na bodźce słuchowe, drżenie rąk, drżenie określane przez chorych jako „wewnętrzne”. Skargi rejestrowano w umownej skali od 0 do 3:

0 – nie występuje,

1 – występuje 2-3 x w tygodniu,

3 – codziennie.

Maksymalna ilość punktów w tej skali wynosi 45. Zachowanie się badanych parametrów u chorych leczonych prądami selektywnymi przedstawia tabela 1.

 

TABELA 1

 

Grupa chorych n śr. waga ciała ilość punktów ilość śliny Różnica
przed lecz. po lecz. przed lecz. po lecz. w mg w %
ogólem 47 +1,4 kg 34,5 8,0-23,3% 1092 1734 +648 +58,8
+ 12 +15,7 kg 31.9 6,1-19,3% 992 1562 +570 +57,4
0 5 +2,2 kg 37,8 11,4-30,1% 1180 1810 +630 +53,4
30 -4,4 kg 35,0 9,1-23,5% 1121 1794 +673 +61,0

Zachowanie się badanych wskaźników u chorych, których leczono dodatkowo prądami selektywnymi , w 3 i 23 dniu pobytu w sanatorium przedstawiono w postaci średnich arytmetycznych.

 

U chorych, u których nie stosowano prądów selektywnych – tabela 2

 

TABELA 2

 

Grupa chorych n śr. waga ciała ilość punktów ilość śliny Różnica
przed lecz. po lecz. przed lecz. po lecz. w mg w %
ogólem 20 +6,6 kg 29,3 27,4-93,5% 1641 1309 -332 -20,2
+ 10 +15,6 kg 32,8 31,2-95,1% 1496 1263 -233 -15,7
0 2 +1,8 kg 14,0 9,0-64,3% 2900 1600 -1300 -44,8
8 -3,5 kg 31,2 27,2-87,1% 1506 1294 -212 -11,2

Zachowanie się badanych wskaźników u chorych, u których nie stosowano dodatkowych prądów selektywnych, w 3 i 23 dniu pobytu w sanatorium przedstawiono w postaci średnich arytmetycznych.

 

Grupę kontrolną podzielono dodatkowo na 2 podgrupy w zależności od wpływu leczenia sanatoryjnego (bez prądów selektywnych) na badane parametry. Do podgrupy 1 zaliczono 10 chorych, u których pod wpływem leczenia sanatoryjnego skargi nerwicowe nasiliły się, do podgrupy 2 – 10 chorych , u których po leczeniu sanatoryjnym ilość skarg zmniejszyła się.

W tabeli 3 przedstawiono zachowanie się badanych parametrów.

 

TABELA 3

 

Grupa chorych n śr. waga ciała ilość punktów ilość śliny Różnica
przed lecz. po lecz. przed lecz. po lecz. w mg w %
więcej niż 32 punkty 10 +10,2 kg 36,3 40,8-111,3% 1430 1028 -402 -29,7
32 punktów i mniej 10 +3,0 kg 22,0 14,0-63,6% 1852 1610 -238 -13,1

 

Zachowanie się badanych wskaźników u chorych, u których nie stosowano dodatkowo prądów selektywnych, w 3 i 23 dniu pobytu w sanatorium, przedstawiono w postaci średnich arytmetycznych, z uwzględnieniem korzystnego, bądź niekorzystnego wpływu pobytu w sanatorium na nerwicowe objawy chorobowe.

 

Omówienie wyników:

Średnia waga ciała była wyższa o 20,1 kg w grupie chorych z reakcją na stress (+) niż w grupie chorych z reakcją na stress (-). Faktycznie różnica wagi byłaby jeszcze większa, gdyż w grupie z reakcją na stress (-) było 3 chorych (55,57,60 lat) z nadwagą śr. 28,3 kg. Chorzy ci przez wiele lat reagowali na stress żarłocznością. W ostatnich latach u wszystkich pod wpływem silnego, przedłużającego się stressu wystąpiła zmiana reakcji na stres, zaczęli ograniczać ilość zjadanego pokarmu pod wpływem stressu .

U wszystkich występowały kliniczne objawy miażdżycy CUN. Zmiana reakcji na stress nie łączyła się u tych chorych ze spadkiem wagi ciała.

W grupie chorych leczonych prądami selektywnymi obserwowano znaczne zmniejszenie się skarg nerwicowych i to u wszystkich, u wszystkich też zwiększyło się wydzielanie śliny. W grupie tej najbardziej zmniejszyła się ilość następujących skarg: bóle głowy (o 89%), natrętne myśli (o 88,9%), zmęczenie po wypoczynku nocnym (o 86,5%), stałe uczucie zmęczenia (o 83,2%). Mniejszą poprawę obserwowano w potliwości 9o 61%), zawrotach głowy (o 70%).

W grupie kontrolnej po leczeniu sanatoryjnym u 3 chorych z grupy „lżejszych” nerwic (poniżej 32 pkt.) ilość śliny zwiększyła się o 75, 150 i 375 mg, u pozostałych 17 ilość śliny zmniejszyła się. Obserwowano pewną poprawę w biciach serca, słabym uczuciu zmęczenia, zawrotach głowy, bezsenności. Pogorszenie w bólach głowy, męczących snach, potliwości, natrętnych myślach, wysychaniu w ustach, wrażliwości na nagłe bodźce słuchowe.

Rezultaty uzyskane w leczeniu nerwicy w grupie chorych leczonych prądami selektywnymi, wyraźnie różnią się w sposób korzystny od wyników leczenia u chorych leczonych metodami tradycyjnymi. Mimo niekorzystnej dla leczenia nerwic pory roku (w okresie wiosennym nerwice z przewagą układu sympatycznego nasilają się), uzyskane efekty u wszystkich chorych są bardzo korzystne. W grupie kontrolnej niewielką poprawę obserwowano jedynie u chorych z lżejszymi postaciami nerwic. Chorzy na częstsze postacie newicy, mimo stosowania leczenia farmakologicznego, znoszą pobyt w sanatorium źle, leczenie takie powoduje u nich, szczególnie w okresie wiosennym, nasilenie objawów chorobowych. Chorzy tacy nie powinni być kierowani do sanatoriów nie dysponujących możliwościami leczenia prądami selektywnymi, gdyż jest to nie tylko bezcelowe, ale szkodliwe (6, 16).

Wpływ prądów selektywnych na organizm wynika w pewnym niewielkim stopniu także z działania samego prądu galwanicznego. Prąd galwaniczny działa korzystnie w bólach głowy nerwicowych (naczyniozwężających) i w migrenie (naczyniorozszerzających), mimo przeciwstawnych mechanizmów powodujących występowanie bólu w tych chorobach. Uzyskane rezultaty lecznicze, największa poprawa w grupie leczonych prądami selektywnymi w bólach głowy i największe pogorszenie w grupie kontrolnej również w bólach głowy, potwierdzają korzystny dodatkowy wpływ prądu galwanicznego na bóle głowy zwłaszcza, że inne dolegliwości, które zmniejszyły się pod wpływem swoistego działania prądów selektywnych, zmniejszyły się w mniejszym stopniu.

Prąd galwaniczny może wpływać na układ nerwowy wegetatywny przez swój wpływ obniżający poziom katecholamin w mózgu, nie tylko w obszarze przepływu prądu, ale i w miejscach odległych (8, 11). Spadek poziomu katecholamin w CUN pod wpływem prądu galwanicznego można uznać za korzystny w nerwicy z przewagą układu sympatycznego, natomiast niepożądany w depresji z przewagą układu parasympatycznego.

Prądy selektywne w zależności od parametru prądu, mogą wpływać bezpośrednio na mięśnie prążkowane, mięśnie gładkie, naczynia krwionośne, nerwy obwodowe, CUN, układ wegetatywny (12, 13, 25). Pobudzenie układu parasympatycznego wpływa hamująco na układ sympatyczny i odwrotnie. W przeciwieństwie do innych metod leczenia działanie prądów selektywnych w zasadniczym stopniu jest ograniczone do obszaru przepływu prądu.

Dzięki tym właściwościom przy pomocy prądów selektywnych można uzyskać trwałą , miejscową przewagę układu sympatycznego lub parasympatycznego, nawet w bezpośrednio sąsiadujących ze sobą okolicach ciała. Np. w przypadku ciężkiej nerwicy neurastenicznej, z jednostronną migreną okoporażenną, leczoną bezskutecznie w klinikach, uzyskano znaczne zmniejszenie przewagi układu sympatycznego i ustąpienie objawów migreny stosując prądy selektywne o parametrach pobudzających układ parasympatyczny przy ułożeniu elektrod na gałkę oczną i okolice podpotyliczną i prądy pobudzające układ sympatyczny na drugą gałkę oczną i okolicę skroniową.

Uzyskana w wyniku stosowania prądów selektywnych przewaga układu sympatycznego lub parasympatycznego utrzymuje się po serii 16 zabiegów od 3 miesięcy do roku i dłużej, średnio ok. 6-9 miesięcy.

 

Wnioski:

  1. Chorzy na neurastenię z przewagą układu sympatycznego z reakcją na stress (+) mają znacznie wyższą wagę ciała, niż chorzy z reakcją (-).
  2. Prądy selektywne o parametrach pobudzających układ parasympatyczny działają bardzo korzystnie u chorych z neurastenią we wszystkich przypadkach.
  3. Efekty leczenia sanatoryjnego chorych na nerwicę neurasteniczną, bez stosowania prądów selektywnych, są niewielkie, ciężkie postacie nerwicy podczas pobytu w sanatorium nasilają się.
  4. Prądy selektywne są tanią, zupełnie bezpieczną, nieuciążliwą dla chorych i bardzo skuteczną metodą leczenia neurastenii, powodują wielomiesięczną poprawę we wszystkich przypadkach.
  5. Mogą być stosowane u chorych ambulatoryjnie – przy szerszym stosowaniu mogą stanowić istotny postęp w leczeniu nerwic i chorób psychicznych.

 

Piśmiennictwo:

1. Anilin M.M.: Osnowy fizjioterapii. Megiz. Moskwa 1950.

2. Baranowski T.: Podręcznik biochemii. PZWL, Warszawa, 1967.

3. Baszczyński J.: Rezerpina w leczeniu stanów hipersympatykotonii u dzieci. PTL 1961, 29, 1118.

4. Bilikiewicz T.: Nerwice i ich leczenie PZWL, Warszawa, 1959.

5. Bonn J.A. i WSP.: Blokada receptorów beta-adrenergicznych praktololem w leczeniu lęków. PTL 1972,43,1702 (str. Lancet, 1972, 7755, 814).

6. Cegliński S.: Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego. PWZL,Warszawa, 1968.

7. Chłopicki Wł.: Wstrząs mózgu i tzw. nerwice urazowe. Post. Neurol. Neurochir. 1956, 2 443.

8. Lahlstrom A. I Fuxe K.: Acta Psysiol, Scand. 1965, 64, 247.

9. Frąckowiak T.: Nerwice. PZWL, Warszawa, 1957.

10. Frucht A.: Poradnik elektroniki medycznej. NOT, Warszawa, 1966.

11. Fuxe K. I Gunne L.M.: Acta Psysiol, Scand. 1964, 62, 493.

12. Henssage E.: Die abgestimmte Niederfrequenz-Therapie.Arch.f.phys.Therapie. 1951, 3, 249.

13. Henssage E.: Abhandlungen aus der Gebiete der Phyzikalischen Therapie. Arch.f. Therapie. 1954, 1, 191.

14. Herman E. I Prusiński A.: Choroby układu wegetatywnego. PZWL, Warszawa 1969.

15. Jakubowski J.: O nerwicach układu krążenia. Post. Kardiologii 1953, 2, 35.

16. Jankowiak J.: Balneologia kliniczna. PZWL, Warszawa, 1962

17. Jankowiak J.: Fizykoterapia ogólna i kliniczna. PZWL, Warszawa, 1968.

18. Jeżewska E.: Zespoły rzekomonerwicowe w chorobach wewnętrznych i nerwowych. PZWL, Warszawa, 1961.

19. Jeżewska E.: Teoria i praktyka orzecznictwa inwalidzkiego w przypadkach nerwic w PTL, 1961, 29, 1118.

20. Jus K.: Elektroencefalografia kliniczna. PZWL, Warszawa, 1967

21. Kępiński A.: Cztery rodzaje lęku. PTL. 1966, 12, 443.

22. Koele W.P.: Serotonina czy somnotonina? PTL 1970, 37-38, 1436 (str. Med.Woch. 1970, 100, 8, 357.

23. Poe R.O. i WSP..: Depresja. PTL. 1966, 43, 1662 (str. JAMA, 1966, 195, 5, 345).

24. Sulestrowski W., Wdowiak K.: O uwarunkowanych organicznie zespołach PTL, 1957, 40, 1524.

25. Zach F. St.: Zur Frage der Behandlung vegtativer Funktionsstörungen mit Wiener Zeitschrift fűr Inne Medizin. 1953, 34, 30.”

Źródło – http://dr-kwasniewski.pl/?id=2&news=87 .

.

Dodaj komentarz